Merhabalar. Ton balığını haftada 1 tüketen birisi olarak merak edip, araştırma girişimlerim oldu. Sonuçlar pek de parlak görünmüyor açıkçası. Öncelikle bu balık hakkında kısa ve genel bilgiler vererek başlamak istiyorum.
Ton balığı boyu yaklaşık 6 metreye ulaşabilen, ağırlığı da 1 tona kadar yükselebilen büyük bir balıktır. Ton balığı denmesinin nedeni budur belki de. Derin sularda ve okyanuslarda yaşamaktadırlar. Ülkemizde de Çanakkale ve Akdeniz bölgesinde soyları tükenmiş ya da tükenme tehlikesiyle karşı karşıyadır(?).Yerli üreticiler ;
"Dardanel" dahi Hint okyanusundan "ithal getirdiği" balıkları işleyip konserve halinde yurt içi ve dış pazarlara satmaktadır.
Amerika'da yapılan araştırmalara göre,
-20 yaş ve altının hiç tüketmemesi.
-20 ve 40 yaş arasındaki kadınların da tüketmemesini önermişlerdir. Genç erkekler de 2 haftada 1 porsiyon tüketilebilir. Peki neden?
"Büyük balık küçük balığı yer" sözü çok geçerlidir. Her balık, kendisinden küçük balıkları yer. Yediği balıklar küçüldükçe, içindeki civa miktarı artar. Ton balığı da bütün balıkları yerken, bu zehirli atıkları da bünyesine toplamış olur. Küçük konserve kutularına sıkıştırıldığına bakılmasın.
Ortalama boyuttaki bir ton balığı, insandan daha büyüktür.
Vücudunda en çok civa ve zehirli atık bulunduran balık ton balığıdır. Ton balığının da bu civayı vücudundan atacak herhangi bir sistemi yoktur. Peki civa neden zararlıdır? Bunun için üretimin merkezi konumundaki Japonya'dan biraz bilgi verelim
Japonya dünyada ton balığı üretiminde 1.sıradadır.
4 tarafı da deniz olan Japonya'da 1900'larda "Minamata" kasabasında kimyasal ürünler ve civa da üretilmekteydi. Üretilen kimyasalların atıkları okyanusa boşaltılıyordu. İnsanlar bunda herhangi bir problem görmedi. Ayrıca bu alan dışında en yaygın geçim kaynağı da balıkçılıktı. Kasabadaki kedilerde garip davranışlar gözlemlenmeye başladı. Kediler durup dururken yere yığılıyor, denge kaybı yaşıyor, gözlerinin önündeki duvarı görmeyip çarpıyorlardı. Bunlar garip görülse de uzun süre nedeni anlaşılamadı. Denizdeki balıkları yiyen kediler ise ilk kurbanlar olmuşlardır. Beyin travmasına uğrayan ve yavruları da sakat doğan kedilere rastlandı. İnsanlara da etkisini göstermeye başladı. Gelişmemiş ve gelişmekteki beyin hücrelerine "civa" zarar veriyordu.
Civa'nın insan vücudundan atılması 3 yıl sürmektedir.
Dünyada yapılan son araştırmalara göre "Dünyanın neresinden çıkartılırsa çıkartılsın" olması gerekenden daha çok civa içerdiğinden, bu balığın tüketiminin azaltılması öneriliyor. Şirketler tarafından sağlıklı olarak medyada yer alsa da madalyonun öteki yüzü hiç de böyle değil. Bunu söylemiyorlar genelde. Protein ve düşük yağ oranına sahip ama olması gereken civa oranından fazla ve tehlikeli oranda civa içeriyor.
2008-2009 yılları arasında yapılan araştırmalara göre, her yıl denizlerdeki civa oranının %4 arttığı tespit edilmiştir. Ton balıklarında da civa artış oranı %30 artış göstermiş durumda. Bir balık ne kadar küçükse, o kadar az tehlikelidir diyebiliriz bu durumda. İlginç olan şu ki ; bu konuda Türkçe kaynak pek bulunmamakta, fakat yabancı kaynaklardan daha doyurucu ve detaylı bilgi edinmek mümkün. Yemek ya da yememek konusundaki karar tabii ki sizin.
Kendi ton balığı stoğumu da bitirdikten sonra ben de maalesef çok sevdiğim ton balığına yavaş yavaş veda edeceğim. Okuduğunuz için teşekkürler.
